W Polsce na udar mózgu zapada ok. 90 tys osób rocznie (mężczyźni częściej niż kobiety). Jest on najczęstszą przyczyną niepełnosprawności w naszym kraju.

Udary mózgu można podzielić na:

• niedokrwienne (ok. 85-90% przypadków) – ograniczenie przepływu krwi w mózgu przez skrzeplinę, najczęściej jest to zmiana miażdżycowa,
• krwotoczne (10-15% przypadków), w tym podpajęczynówkowe – przerwana zostaje ciągłość naczyń krwionośnych, następuje wylew krwi do mózgu (stąd nazwa potoczna), w przypadku u. podpajęczynówkowego krew dostaje się pomiędzy oponę miękką a oponę pajęczą; spowodowany jest najczęściej nadciśnieniem lub pęknięciem tętniaka.

W obu przypadkach następuje uszkodzenie fragmentu mózgu. Bardzo ważne jest jak najszybsze rozpoznanie objawów udaru: im chory szybciej trafi do szpitala, tym większe ma szanse na przeżycie i lepsze rokowania co do stanu funkcjonowania po udarze.

Często spotykanymi skutkami udaru niedokrwiennego są rozmaite zaburzenia ruchowe (niepełnosprawność poudarowa), zwiększone napięcie mięśni oraz zaburzenia czucia. Poza tym występują m.in. niedowłady, problemy z zachowaniem równowagi, różne bóle. Zazwyczaj nie ma problemów z pamięcią, występuje natomiast otępienie – np. problemy z koncentracją uwagi, ze wzrokiem, z orientacją w przestrzeni. Może wystąpić afazja, której objawem jest niezdolność do zrozumiałego mówienia, ale także problemy z rozumieniem wypowiedzi innych osób, czytaniem, liczeniem. Do zaburzeń psychicznych, które mogą wystąpić wskutek udaru, zalicza się m.in. depresję i apatię. U ok. 10% pacjentów stwierdza się padaczkę poudarową.

Udar krwotoczny prowadzi do śmierci 42-65% pacjentów w ciągu roku od jego wystąpienia (35-52% w ciągu 30 dni). Do powikłań zalicza się przede wszystkim krwawienie nawrotowe, krwotok wewnątrzkomorowy i obrzęk mózgu.

Objawy udaru:

• niedowład połowiczy, może dotyczyć twarzy (opadnięcie kącika ust), ręki, nogi lub całej połowy ciała,
• zaburzenia czucia,
• zaburzenia mowy, mowa bełkotliwa,
• zaburzenia widzenia, dwojenie obrazu,
• problemy z równowagą, upadki, zawroty głowy,
• nagły i silny ból głowy,
• wymioty.

Rehabilitacja po przebytym udarze mózgu jest bardzo indywidualna, pozostaje w zależności od miejsca i rozległości udaru. Najważniejsze jest osiągnięcie jak największej samodzielności w życiu codziennym i – w największym możliwym stopniu – powrót do sprawności sprzed udaru.